Het Nederlandse stelsel voor ziekte en arbeidsongeschiktheid staat onder druk. De wachttijden voor WIA-(her)beoordelingen lopen op, er komen steeds meer mensen in de WIA en het wordt voor UWV steeds lastiger om alles goed te regelen. Het kabinet ziet de noodzaak om de WIA te vereenvoudigen en betaalbaar te houden, blijkt uit een recente Kamerbrief over de opvolging van het OCTAS-rapport. Hoe gaat de toekomst van de WIA eruitzien, en wat betekent dit voor de betrokkenen?
Wat zijn de grootste uitdagingen?
- Lange wachttijden en ingewikkelde regels
Mensen die een WIA-uitkering aanvragen, moeten vaak maanden, soms jaren wachten op een beoordeling. Dit zorgt voor onzekerheid bij werknemers en werkgevers.
- Groeiende instroom in de WIA
Steeds meer mensen komen in de WIA. Dit brengt de betaalbaarheid van het stelsel op lange termijn in gevaar.
- Moeilijkheden bij re-integratie
Hoewel de WIA financiële ondersteuning biedt om werkhervatting te stimuleren, lukt het veel arbeidsbeperkten niet om nieuw werk te vinden. Werkgevers ervaren bovendien risico’s bij het aannemen van mensen met een arbeidsbeperking.
Welke oplossingen worden onderzocht?
Het kabinet wil zowel op korte als lange termijn verbeteringen doorvoeren. Enkele concrete voorstellen:
- Vereenvoudiging van de WIA-uitkeringen
Momenteel zijn er verschillende uitkeringsvormen binnen de WIA (IVA, WGA-loonaanvulling en WGA-vervolguitkering). Het kabinet onderzoekt of deze kunnen worden samengevoegd om de regels eenvoudiger en voorspelbaarder te maken.
- Meer focus op re-integratie
Een nieuw idee is om minder te focussen op een medische beoordeling en meer op wat mensen nog wél kunnen. Dit zou betekenen dat ondersteuning naar werk vooropstaat, in plaats van een strikte beoordeling van arbeidsongeschiktheid.
- Gelijke regels voor alle werkenden
Er wordt gekeken naar harmonisatie van regelingen voor werknemers en zelfstandigen. Dit kan betekenen dat zelfstandigen een verplichte basisverzekering voor arbeidsongeschiktheid krijgen, met mogelijkheden voor aanvullende verzekeringen.
- Duidelijkheid over inkomen voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten
Veel mensen met een WIA-uitkering ervaren onzekerheid over hun inkomen als ze gaan werken. Het kabinet wil onderzoeken hoe het stelsel voorspelbaarder kan worden, zodat mensen gestimuleerd worden om te werken zonder angst voor financiële tegenvallers.
Wat betekent dit voor werkgevers?
Werkgevers spelen een belangrijke rol in het re-integratieproces. Het kabinet wil werkgevers helpen door:
- Minder administratieve lasten bij ziekteverzuimbegeleiding en loonsancties.
- Betere begeleiding en subsidies voor het aannemen van mensen met een arbeidsbeperking.
- Duidelijkere regels over de financiële risico’s van ziekteverzuim en WIA-instroom.
Wat zijn de volgende stappen?
Het kabinet werkt samen met sociale partners, UWV en ervaringsdeskundigen aan concrete voorstellen. Voor de zomer van 2025 komt er een eerste pakket met maatregelen. Op de lange termijn worden mogelijk fundamentele hervormingen doorgevoerd.
De toekomst van de WIA is nog onzeker, maar duidelijk is dat het stelsel eenvoudiger, sneller en betaalbaarder moet worden. Werkgevers, werknemers en de overheid zullen hierin samen moeten optrekken.
