Betreft: SWOT-analyse van de arbeidsmarkt in het voortgezet onderwijs
In opdracht van: Voion
Uitgevoerd door: Ecorys
Publicatie rapport: mei 2018
Voion laat periodiek een arbeidsmarktanalyse voor de sector uitvoeren. In 2018 is er gekozen om deze analyse uit te voeren in de vorm van een SWOT-analyse waarbij de sterktes en zwaktes op de arbeidsmarkt van het voortgezet onderwijs in kaart zijn gebracht en er is gekeken naar de kansen en bedreigingen die deze met zich meebrengen. Hiervoor is gebruik gemaakt van bestaande gegevens over arbeidsmarkt en personeel in de sector. De analyse van onderzoeksbureau Ecorys suggereert een aantal strategische keuzes die de sector kunnen helpen om knelpunten in de personeelsvoorziening aan te pakken en in de toekomst voorkomen.
Sterktes en zwaktes
De werkbeleving en tevredenheid met de baan in het voortgezet onderwijs is over het algemeen goed te noemen. Daarnaast is vo-personeel overwegend van mening dat de organisatie open staat voor leren en kennisdelen. Werken in het onderwijs wordt door de meeste medewerkers als zinvol ervaren. Voorts kent het onderwijs nog altijd een relatief grote baanzekerheid, en is de flexibilisering van de arbeidsmarkt nog lang niet zo ver als in de marktsector. Naast deze sterktes, kent het werken in de sector ook een aantal minder sterke en daarmee minder aantrekkelijke kanten. Dan gaat het om de door velen als hoog ervaren werkdruk, een relatief hoog ziekteverzuim, een verminderde status en imago van het leraarsberoep.
Kansen en bedreigingen
Zoals elke sector wordt ook het voortgezet onderwijs met ontwikkelingen geconfronteerd die kansen bieden voor het werken in de sector maar daarvoor ook een bedreiging kunnen zijn. Volgens de onderzoekers liggen er kansen om het werk aantrekkelijker te maken onder andere op het vlak van ict (videolessen, e-learning), zinvol werk, en een andere organisatie van het onderwijs. Ook zijn er kansen om via zij-instroom en stille reserve extra arbeidspotentieel aan te boren. Bedreigingen voor de onderwijsarbeidsmarkt in het voortgezet onderwijs komen van onder andere van regionale krimp (waardoor minder kans op werk), toenemende werkdruk, toename van het lerarentekort en een tekortschietende uitstroom van de lerarenopleidingen.
Strategische keuzes
Scholen in het voortgezet onderwijs zullen hun sterktes moeten benutten om aantrekkelijk te blijven voor het zittende personeel en voor het aantrekken van nieuw personeel. In het verlengde van de genoemde sterktes ligt het voor de hand om daarbij in te zetten op werkzekerheid, (nadruk op) zinvol werk en ontwikkelmogelijkheden voor leraren. Eerder genoemde zwakke punten dienen volgens de onderzoekers te worden aangepakt. Het ziekteverzuim dient bespreekbaar te zijn en te worden teruggedrongen en goed werkgeverschap te worden bevorderd. Ook voor de begeleiding van jonge leraren dient structureel aandacht te bestaan. Ict kan mogelijk worden ingezet om vakspecifieke lerarentekorten terug te dringen. Tot slot zou in de werving van nieuwe leraren vooral aandacht moeten blijven bestaan voor de intrinsieke motieven om voor het leraarschap te kiezen. Daar waar individuele scholen er niet in slagen om voor alle vakken voldoende leraren te hebben, zou regionale samenwerking uitkomst kunnen bieden.
