Beroepsbeeld voor de leraar

Betreft: deze publicatie gaat over het beroep van leraar en de doorgroeimogelijkheden binnen dat beroep
Uitgevoerd door: Marco Snoek, Bas de Wit, Jurriën Dengerink, Willem van der Wolk, Sabine van Eldik, Nienke Wirtz
Datum: november 2017

Samenvatting
In de inleiding wordt er stil gestaan bij het beroep van leraar en dat leraren zich in dat beroep kunnen blijven vernieuwen en ontwikkelen. Doordat die ontwikkelingsmogelijkheden echter niet goed zichtbaar zijn,ontbreekt voor veel (toekomstige) leraren een inspirerend en uitdagend ontwikkelperspectief. Een beroepsbeeld waarin ontwikkelingsmogelijkheden zichtbaar zijn, kan leraren, schoolleiders en lerarenopleiders handvatten bieden om die ontwikkeling binnen het beroep vorm te geven en te ondersteunen. Daarnaast draagt zo’n beroepsbeeld bij aan een breed gedragen en gedeelde visie op het beroep en  aan een gemeenschappelijke taal. En dat kan weer bijdragen aan een breder beeld van het lerarenberoep, aan een verdere uitwerking van beroepsperspectieven en ontwikkelingsmogelijkheden, en aan het wegwerken van systeemscheidingen. In de kern van de publicatie wordt er een beroepsbeeld geschetst waarin vier domeinen worden onderscheiden:

• Het ondersteunen van het leren van leerlingen.
• Het ontwikkelen van onderwijs.
• Het organiseren van onderwijs.
• Het ondersteunen van het leren van collega’s.

Een leraar is in elk geval bekwaam en actief in het eerste domein, maar kan dat combineren met de drie andere domeinen. In elk van deze domeinen kunnen leraren zich ontwikkelen en verdiepen: van in opleiding, naar startend, naar ervaren, naar meesterschap. Tegelijk kunnen leraren gedurende hun loopbaan zich verbreden naar andere domeinen. Daarmee ontstaat een waaier aan ontwikkelingsmogelijkheden. Bij elk van die ontwikkelingsmogelijkheden spelen vier vraagstukken:

• Hoe krijgt een leraar toegang tot een nieuwe rol?
• Hoe wordt een leraar ondersteund bij het erkennen van aanwezige en verwerven van nieuwe kwaliteiten die voor die nieuwe rol nodig zijn?
• Hoe wordt een leraar in de nieuwe rol gefaciliteerd?
• Hoe wordt een leraar in die nieuwe rol erkend?

Het beantwoorden van die vraagstukken vereist overleg op school- en bestuursniveau en op landelijk systeemniveau. De onderzoekers denken dat dit beroepsbeeld leraren, schoolleiders, lerarenopleidingen en het ministerie handvatten biedt om gezamenlijk verdere stappen te zetten bij het versterken en aantrekkelijker maken van het beroep van leraar.  

Zie ook het Beroepsbeeld Leraar (mei 2024): een beschrijving door leraren zélf over wat het beroep leraar van primair tot middelbaar beroepsonderwijs inhoudt. In opdracht van: AOb, CNV Onderwijs, FvOv, BVMBO en Platform VVVO. Auteurs: Leraren en docenten, onder begeleiding van Kennisland, mei 2024.