De rol van leraren bij onderwijsvernieuwing

Betreft: Een verkenning naar uitgangspunten voor duurzame onderwijsvernieuwing
Uitgave: Het LerarenOntwikkelFonds (LOF)
Uitgevoerd door: CAOP
Datum rapport: april 2021 

Om meer kennis op te doen over de rol van leraren bij onderwijsvernieuwingen is in opdracht van het LerarenOntwikkelFonds (LOF) een verkenning uitgevoerd. De subsidieregeling LOF bestaat sinds oktober 2015 en biedt leraren in het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs de mogelijkheid om het onderwijs te verbeteren met eigen vernieuwende ideeën. Het uitgangspunt is dat het LOF van, voor en door leraren is die het onderwijs van onderop willen vernieuwen.

De belangrijkste uitkomsten uit deze notitie leiden tot tien uitgangspunten voor duurzame onderwijsvernieuwing:

1. Besteed aandacht aan de aanwezigheid van individuele condities, zoals motivatie, eigenaarschap, geloof in eigen kunnen, betrokkenheid en percepties van leraren.
2. Draag zorg voor structurele condities, zoals tijd, geld, ondersteuning en samenwerkingsmogelijkheden.
3. Besteed aandacht aan relationele structuren, zoals de ontwikkeling van sociale netwerken en kennisdeling onder personeel.
4. Onderwijsvernieuwing vraagt om individueel en collectief leren van leraren en overig onderwijspersoneel binnen een lerende, innovatieve schoolcultuur.
5. Erken de cruciale rol van leraren in vernieuwingsprocessen en zorg er voor dat leraren niet enkel een passieve rol toebedeeld krijgen.
6. Sta stil bij het gegeven dat met name het samenspel van leraren en schoolleiders de impact van vernieuwingen in de school maximaliseert.
7. Besteed aandacht aan de belangrijke rol van schoolleiders, in de vorm van dienend en gedeeld leiderschap.
8. Besteed aandacht aan de dialoog in onderwijsteams om te komen tot een gedeelde adoptie, implementatie en institutionalisering van vernieuwingen.
9. Bij onderwijsvernieuwing functioneert het hele onderwijsteam (bestuur, directie, leraren) als ‘schoolmaker’: iedereen moet individueel en collectief doordrongen zijn van de gedachte invloed te hebben op het maken/creëren van de beste school.
10. Werk samen aan een continue proces waarbij het beleidsvoerend vermogen van de school voortdurend wordt verbeterd, met als doel het opbouwen van een lerende school, die wendbaar is en tekens nieuwe uitdagingen kan omzetten in actie.