Betreft: Ramingen voor de arbeidsmarkt voor leraren in het po, vo en mbo
In opdracht van: ministerie van OCW
Uitgevoerd door: Centerdata
Datum uitgave rapport: december 2023
Jaarlijks stelt Centerdata in opdracht van het ministerie van OCW ramingen op voor de arbeidsmarkt voor leraren in het po, vo en mbo. In deze ramingen worden berekeningen uitgevoerd op basis van verwachte leerlingaantallen, gegevens over leraren, verwachte uitstroom van de lerarenopleidingen en arbeidsmarktgegevens.
Kanttekeningen
Een belangrijke kanttekening bij de in dit rapport getoonde uitkomsten is dat de werkelijkheid flexibeler is dan het gehanteerde model. Het model betreft een extrapolatie van het gedrag van onderwijspersoneel uit het verleden, zij het dat daarin wel relaties gelegd worden met factoren die in de toekomst kunnen veranderen. De voorspelde trends bieden, mits zorgvuldig geïnterpreteerd, wel aanknopingspunten voor beleid. Dit beleid kan dan ook zijn weerslag hebben op de toekomstige arbeidsmarkt.
Een tweede belangrijke kanttekening is dat effecten op de arbeidsmarkt ten gevolge van bijvoorbeeld de COVID-pandemie, de oorlog in Oekraïne en de hoge inflatie beperkt in dit rapport zijn verwerkt. Mogelijk zullen er nog andere effecten zijn van ontwikkelingen in de wereld op de onderwijsarbeidsmarkt, maar die zijn lastig kwantificeerbaar en zijn daarom niet meegenomen.
Discussie in het voortgezet onderwijs
In het vo is het beeld de afgelopen jaren redelijk consistent. Elk jaar weer worden tekorten voorspeld voor Nederlands, Duits, Frans, Wiskunde, Natuurkunde, Scheikunde en de kleinere vakken Informatica en Klassieke Talen. Nieuw in deze raming is echter dat er een oplopend tekort voorspeld wordt. Het verschil met de voorgaande raming is voornamelijk het gevolg van de raming van afgestudeerden aan de lerarenopleidingen vo die naar beneden is bijgesteld naar aanleiding van dalende instroom in de betreffende lerarenopleidingen.
Een complicerende factor in het vo is het feit dat er ook lessen onbevoegd gegeven worden. Deze lessen worden in dit rapport als aanvangstekort geclassificeerd. Dit betreft echter ongetwijfeld niet het gehele tekort aan leraren. Waarschijnlijk worden soms vakken als klassieke talen niet aangeboden vanwege een gebrek aan bevoegde leraren en waarschijnlijk wordt soms ook aan grotere groepen leerlingen les gegeven dan in een situatie waarin voldoende leraren beschikbaar zouden zijn.
In het najaar van 2023 is de eerste landelijke tekortmeting in het vo uitgevoerd. Deze meting bevestigt de classificatie van de hierboven genoemde tekortvakken, waarbij de tekorten bij Frans en Klassieke Talen op dit moment relatief het laagste zijn van de tekortvakken. Verder zijn de tekorten in het tweedegraads sector (veel) groter dan in het eerstegraads sector. Dit komt ook terug in de ramingen, maar vooralsnog in wat mindere mate.
Als de ernst van de tekorten per vak onderling vergelijkt worden, is dit lastiger. De problematiek is waarschijnlijk immers geheel anders indien een docent Natuurkunde ook Wiskunde geeft, dan wanneer dit een docent Nederlands betreft. En het vak Techniek op het vmbo dat wordt gegeven door een docent met een pabo diploma, die jarenlang in een technisch beroep gewerkt heeft, is ook niet noodzakelijk een kwaliteitsprobleem, et cetera. De interpretatie van de uitkomsten met betrekking tot tekorten op grond van onbevoegdheidspercentages moet dan ook niet alleen op grond van dit rapport gemaakt worden. De resultaten van de tekortmeting, signalen uit het veld, onderzoeken van de Inspectie, et cetera dienen daarin zeker meegewogen te worden.
Zelf aan de slag met het Scenariomodel-VO
Wilt u ook inzicht in de personeelsontwikkeling op regionaal-, bestuurs-, school-, vestigings- of teamniveau voor de komende jaren? Ga dan aan de slag met het Scenariomodel-VO. Het instrument zet leerlingenprognoses op basis van cijfers van DUO, het CBS en het Planbureau voor de leefomgeving af tegen uw geanonimiseerde personeelsgegevens. Zo wordt per vak en/of functie duidelijk of er in de toekomst sprake zal zijn van over- of ondercapaciteit. Ook is het mogelijk dat scholen gezamenlijk en/of op regionaal niveau een strategische personeelsplanning maken.
Bekijk het volledige rapport >>
Zie ook de Kamerbrief over lerarenstrategie december 2023 >>