Betreft: Literatuuronderzoek naar welke interventies veelbelovend zijn om het lerarentekort terug te dringen
Uitgevoerd door: Ontwikkelkracht en Education Lab
Datum: september 2024
In dit rapport worden oplossingen besproken voor het lerarentekort in Nederland. Thema’s zoals lerarensalarissen, inductieprogramma’s, loopbanen, organisatie van het onderwijs en schoolleiderschap komen aan bod. Het rapport combineert wetenschappelijke inzichten met praktische aanbevelingen.
Het doel van deze literatuurbeschrijving is om veelbelovende interventies voor het aantrekken en behouden van leraren te identificeren. Internationaal wetenschappelijk onderzoek wordt geanalyseerd om te bepalen welke interventies in het buitenland succesvol zijn gebleken in het aantrekken en behouden van leraren. De focus ligt op het funderend onderwijs (basis- en voortgezet onderwijs).
Conclusie
In dit rapport worden vijf soorten interventies beschreven om leraren aan te trekken en te behouden. Hoewel de effectiviteit soms verschilt tussen studies en afhankelijk kan zijn van de lokale context, lijken de volgende typen interventies kansrijk voor Nederland:
- Lerarensalarissen en bonussen
Resultaten uit Nederland laten (nog) geen substantiële effecten zien, terwijl specifieke loonsverhogingen in het buitenland succesvol bleken in het aantrekken en behouden van leraren op scholen met een lerarentekort.
- Professionalisering en lerarenopleidingen
Lerarenopleidingen, inductieprogramma’s en professionalisering zijn van belang voor het aantrekken en behouden van leraren. Inductieprogramma’s blijken een effectieve manier om de uitstroom van beginnende leraren te verminderen, hoewel er ook studies zijn die geen effecten vinden. Het moet duidelijker worden welke onderdelen van inductieprogramma’s (meer) effectief zijn. Ook aantrekkelijke lerarenopleidingen lijken een effectieve manier om leraren aan te trekken. Bij de instroom in de lerarenopleidingen is er een uitruil tussen kwaliteit en kwantiteit. Onderzoek naar de effecten van professionalisering op het behoud van leraren laat gemengde resultaten zien.
- Loopbanen en contracten
Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat het vergroten van de kans op een vast contract ervoor zorgt dat meer beginnende leraren in het onderwijs blijven. Voor zij-instromers is goede begeleiding van extra belang. Verder laat de internationale literatuur zien dat pensioenverhoging ertoe kan leiden dat leraren doorwerken tot na de pensioengerechtigde leeftijd. Dergelijk pensioenbeleid is er in Nederland nog niet.
- Organisatie van het onderwijs
Het lerarentekort kan ook worden verminderd door aanpassingen in de organisatie van het onderwijs. Een oplossingsrichting is een grotere inzet van ondersteuners, zoals onderwijsassistenten, studenten, brugfunctionarissen of administratieve ondersteuning. De manier waarop onderwijsassistenten en studenten worden ingezet lijkt uit te maken voor de effectiviteit, bij de inzet van studenten is goede begeleiding bijvoorbeeld van belang. Verder kan het gebruik van ICT mogelijk verlichtend werken bij een tekort aan gekwalificeerde leraren.
- Schoolorganisatie en schoolleiders
In de schoolorganisatie zijn schoolleiders erg belangrijk in het verminderen van het verloop onder leraren. Effectieve schoolleiders zijn beter in staat om effectieve leraren te behouden en het verloop van leraren te verminderen. Het verbeteren van de vaardigheden van schoolleiders kan leiden tot een vermindering van de uitstroom van leraren.
Interventies gericht op het verminderen van stress en burn-out bij leraren kunnen effectief zijn in het verminderen van uitstroom.
Lees het volledige onderzoeksrapport >>
