Betreft: onderzoek naar de carrièrepaden van schoolleiders en de mogelijkheden om instroom, behoud en doorgroei te bevorderen.
Door: Voion
Datum: april 2023
Scholen hebben steeds meer moeite om voldoende en goed gekwalificeerde schoolleiders aan te trekken. Daarom heeft Voion onderzoek gedaan naar de carrièrepaden van schoolleiders in het voortgezet onderwijs, en de mogelijkheden om instroom, behoud en doorgroei te bevorderen.
Voor het onderzoek heeft Voion een literatuurverkenning gedaan en 15 schoolleiders geïnterviewd. De resultaten van deze verdiepende interviews zijn indicatief en niet te generaliseren naar de hele sector.
Start loopbaan
De geïnterviewde schoolleiders zijn veelal begonnen als leraar, waarna ze doorgroeiden naar een leidinggevende functie zoals teamleider, rector en/of bestuurder. Ze hebben voor het schoolleiderschap gekozen omdat ze invloed willen hebben op het organisatiebeleid, de behoefte hebben aan meer uitdaging én omdat ze betekenisvol werk willen doen anders dan lesgeven. Bij de start van de loopbaan hebben ze veelal steun ervaren van scholing, coaching, supervisie en intervisie. Ook kregen zij kansen en vertrouwen vanuit de school of het bestuur. De instroom van schoolleiders kan vergroot worden door in te zetten op de hierboven genoemde pull-factoren en kansen.
Huidige functie en doorgroei
Schoolleiders vinden hun eigen professionele ontwikkeling belangrijk. Het bestendigen van de randvoorwaarden hiervoor zou de interne doorstroom kunnen bevorderen. Bij deze randvoorwaarden kan gedacht worden aan voldoende professionaliseringsmogelijkheden binnen en buiten de school en voldoende tijd en intrinsieke motivatie vanuit de schoolleider zelf.
Om uitval op een later moment te voorkomen, is het belangrijk om een eerlijk en realistisch beeld van de functie te geven, omdat verwachtingen die schoolleiders op voorhand hebben niet altijd overeenkomen met de praktijk. Het gaat dan om het in mindere mate met leerlingen bezig zijn en minder vrijheid hebben dan verwacht, maar ook dat de omgeving en uitdagingen onverwacht complex zijn. Als grootste uitdagingen worden het tekort aan personeel en het bewaken van een gezonde werk-privébalans genoemd.
Toekomst
Schoolleiders denken bewust na over de wijze waarop ze het vervolg van hun loopbaan willen vormgeven. Ambities van schoolleiders variëren tussen werkzaam blijven in de huidige functie, afbouwen richting pensioen, overstappen naar een andere sector en doorgroeien naar een andere (leidinggevende) functie. Vooral de verwachte hoge werkdruk en het verminderd contact met de docenten, leerlingen en ouders zijn redenen om niet door te willen groeien. Inzetten op flexibelere en hybride vormen van leiderschap zou de werkdruk kunnen verlichten en bijdragen aan het behoud van schoolleiders.
Aantrekkelijkheid van het beroep
Schoolleiders zijn trots op hun werk en vinden het betekenisvol en inspirerend. Om het beroep aantrekkelijker te maken is het belangrijk om het imago van het vak te verbeteren. Niet alleen in de klas en in de school, maar ook daarbuiten. Ook de overheid, sectororganisaties en vakbonden hebben hier een rol in.
Lees ook het artikel 'Aantrekkelijk schoolleiderschap: wat zijn aandachtspunten?', gepubliceerd in het magazine Van12tot18, september 2023.
