Betreft: Toekomstverkenning van het bevoegdhedenstelsel voortgezet onderwijs
In opdracht van: Ministerie van OCW en met nauwe betrokkenheid van VO-raad, VH, VSNU, AOb, FvOv, CNV Onderwijs en Stichting Platforms VMBO
Auteur(s): L. Medendorp, MA (CINOP-ecbo), Drs. M. Rutten (Leeuwendaal), Drs. H.J.H. Lubberman (Regioplan)
Datum rapport: 31 januari 2020
Een van de noodzakelijke, zo niet onmisbare voorwaarden voor de kwaliteit van het onderwijs is dat het onderwijs wordt verzorgd door voldoende en bekwaam onderwijspersoneel. De overheid stelt daarom diverse regels over de bevoegdheid en inzetbaarheid van leraren. Omdat deze regelgeving in de praktijk verschillende knelpunten oplevert, heeft het ministerie van OCW samen met de Landelijke Werkgroep Bevoegd – bestaande uit onder meer sociale partners en lerarenopleidingen – gevraagd om bouwstenen te verkennen voor een andere inrichting van het stelsel van bevoegdheden voor het voortgezet onderwijs. Regioplan, CINOP-ecbo en Leeuwendaal hebben deze verkenning samen uitgevoerd.
De verkenning is uitgevoerd aan de hand van acht sessies: drie onderzoekssessies om het vraagstuk te verhelderen en issues te inventariseren, drie ontwerpsessies om tot suggesties en scenario’s voor het stelsel en bevoegdheidsdomeinen te komen en twee sessies om de resultaten verder door te ontwikkelen met opleidingsscholen. Naast deze acht sessies is een beknopte literatuurstudie uitgevoerd om het huidige stelsel in kaart te brengen, internationale lessen op te halen en van andere sectoren te leren. De resultaten zijn getoetst en doorontwikkeld met enkele experts.
De uitkomsten van de sessies zijn vertaald in vier te onderscheiden scenario’s:
1. geen wijzigingen (de huidige bevoegdheidsdomeinen voortgezet onderwijs blijven behouden);
2. afschaffing van bevoegdheidsdomeinen voor voortgezet onderwijs;
3. inrichting van één bevoegdheidsdomein voor voortgezet onderwijs;
4. inrichting van een stelsel met een combinatie van meerdere onderling te combineren bevoegdheidsdomeinen voor voortgezet onderwijs.
Verder zijn drie richtinggevende bouwstenen onderscheiden voor het bepalen van alternatieve bevoegdheidsdomeinen, te weten de ontwikkelingsfase van jongeren, de oriëntatie van leerlingen naar ondersteuningsbehoefte en meer praktische dan wel theoretische oriëntatie van de leerlingen en de vakinhoud en vakdidactiek. Combinaties van deze bevoegdheidsdomeinen maakt het mogelijk om flexibele opleidingstrajecten te organiseren voor verschillende typen leraren:
• vakspecialisten (o.a. vergelijkbaar met huidige eerstegraders in de bovenbouw havo/vwo en leraren beroepsgericht in specifiek vak);
• clusterexperts (o.a. verbreding ten opzichte van huidige mogelijkheden, deels vergelijkbaar met leraren die aanverwante vakken mogen geven);
• breed pedagogische beroepsleerkracht (o.a. vergelijkbaar met pabo-gediplomeerde in het vmbo, met mogelijke verbreding naar 15-18 jaar, leercoaches).
Bron: Regioplan
