Betreft: Een onderzoek naar de optimale inrichting van lerarenopleidingen
In opdracht van: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Uitgevoerd door: Qompas BV Leiden
Datum uitgave rapport: oktober 2018
Door uitstroom van leraren die de pensioengerechtigde leeftijd bereiken, de aantrekkende arbeidsmarkt en de dalende instroom in lerarenopleidingen, ontstaat er een tekort aan leraren. Om de tekorten op te vangen, is het noodzakelijk dat er meer scholieren (havo/vwo) en mbo-4 studenten een lerarenopleiding gaan volgend. Om dit te bewerkstelligen is er in twee delen onderzocht hoe de lerarenopleidingen voor het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs ingericht kunnen worden om een hogere instroom te verkrijgen.
In het eerste deel wordt door middel van de vignettenmethode onderzocht wat voor havisten, vwo’ers en mbo-4 studenten de optimale inrichting is van de lerarenopleiding basisonderwijs (pabo) en van lerarenopleidingen voortgezet onderwijs/mbo. Voor de lerarenopleiding basisonderwijs ligt de focus op specialisatie binnen de opleiding, verbreding en studieduur. De focus voor lerarenopleidingen in het voortgezet onderwijs/mbo ligt op verbreding en studieduur. In het tweede deel van het onderzoek worden de motieven en ervaren barrières van havisten, vwo’ers en mbo-4 studenten met betrekking tot lerarenopleidingen onderzocht.
Conclusie voor het vo deel 1: Optimale inrichting lerarenopleidingen
- Percentage scholieren en studenten die onconditioneel voor een lerarenopleiding voor het voortgezet onderwijs kiezen:
- Van de havisten heeft 4,3% interesse in een lerarenopleiding voor het voortgezet onderwijs.
- Bij vwo’ers ligt dit percentage op 2,6%.
- Mbo’ers overwegen het vaakst om een lerarenopleiding voor het voortgezet onderwijs/mbo te gaan doen: 4,8%.
- Verschillen tussen de groep respondenten:
- Scholieren met een C&M-profiel (6,7%) zijn twee keer zo vaak geïnteresseerd in een lerarenopleiding VO/mbo als scholieren met een E&M- of N&G-profiel.
- N&T’ers (2,2%) hebben de minste interesse in de lerarenopleiding VO/mbo.
- Inrichting van lerarenopleiding die ervoor zorgt dat scholieren en studenten de lerarenopleidingen interessanter vinden:
- verbredingsprogramma jeugdhulpverlening en groepsdocent basisonderwijs
- verbredingsprogramma extra vak
- verbredingsprogramma gymleraar
- verbredingsprogramma in combinatie met een studieduur van 4 jaar
Conclusie voor het vo deel 2: Visie op het lerarenberoep
- Kenmerken van het vo die havisten, vwo'ers en mbo-4 studenten aantrekkelijk vinden:
- iets betekenen voor andere mensen
- baanzekerheid
- trots van familie
- Belangrijkste redenen om niet te kiezen voor een lerarenopleiding:
- salaris
- gebrek aan carrièreperspectief
- tekort aan intellectuele uitdaging
- eigen ervaring als leerling
- Carrièremogelijkheden waar scholieren en studenten behoeften aan hebben:
- combinatie van lesgeven en een baan buiten het onderwijs
- specialisatie in het leraarsvak (lesontwikkelaar, leraar onderzoeker of rekenspecialist)
- Maatregelen die het beeld van lerarenberoep kunnen verbeteren:
- doorgroeimogelijkheden in het salaris bieden
- kleinere klassen
- meer carrièreperspectief
- meer intellectuele uitdaging bieden
- hoger startsalaris
Dit onderzoek is een bijlage bij de kamerbrief over de versterking van de leraar.
