Betreft: Onderzoek naar maatregelen die sterker sturen richting opleidingen met een duurzaam arbeidsmarktperspectief in tekortsectoren
Uitgevoerd door: Dialogic, Oberon & SEO
In opdracht van: Ministerie van OCW
Datum: juni 2024
Vanuit de politiek en de samenleving wordt regelmatig gevraagd naar meer of sterker sturende maatregelen om jongeren en volwassen te sturen naar opleidingen die opleiden voor tekortsectoren die bijdragen aan urgente maatschappelijke opgaven zoals onderwijs, zorg, techniek en ICT. Het gaat daarbij om maatregelen die de keuze van studenten kunnen beïnvloeden en daarmee studentstromen verleggen.
In dit onderzoek staan acht van dergelijke maatregelen centraal:
• numerus fixus:
• verlaging collegegeld,
• verlaging of afschaffing lesgeld,
• tweede studie in zorg en onderwijs tegen wettelijk collegegeld,
• verhoging salaris BBL,
• baangaranties,
• diplomabonus en
• warme overdracht.
Daarnaast is er verdiepend onderzoek gedaan naar de rol van schoolkosten.
Conclusies
De acht geëvalueerde maatregelen hebben geen bewezen effect op het verhogen van instroom in opleidingen voor een tekortsector. Daarmee kan niet worden geconcludeerd dat de maatregelen doeltreffend zijn.
De maatregelen diplomabonus, baangarantie en warme overdracht leiden niet tot meer instroom in opleidingen die opleiden voor een duurzaam arbeidsmarktperspectief, maar zorgen mogelijk wel voor minder uitval binnen deze opleidingen. Deze maatregelen kunnen zo indirect wel bijdragen aan het verminderen van tekorten op de arbeidsmarkt. Daarbij zijn deze maatregelen goed uitvoerbaar, en kennen ze relatief lage uitvoeringskosten.
Financiële prikkels gericht op het verlagen van opleidingskosten zijn relatief duur en hebben geen bewezen effect op instroom, zo blijkt uit een analyse van cbs-data en de vignettenstudie. Een numerus fixus is zeer effectief in het verlagen van instroom in opleidingen die niet opleiden voor een tekortsector, maar er is geen experimenteel bewijs dat dit ook resulteert in hogere instroom in opleidingen die opleiden voor een tekortsector.
Er zijn geen aanwijzingen gevonden dat verschillen in schoolkosten mbo-studenten ontmoedigen om voor een opleiding in een tekortsector te kiezen.
