Werken als hybride docent

Betreft: Onderzoek naar de werkbeleving van hybride docenten en hoe lerarenopleidingen kunnen voorbereiden op nieuwe vormen van leraarschap'
Uitgevoerd door: Marian Thunnissen, Universiteit Utrecht & Fontys Hogeschool
Roos van Rijn, High Select, Hoevelaken
Datum artikel: 2019

In dit artikel worden de uitkomsten van een kwalitatief onderzoek besproken waarin 20 hybride docenten zijn geïnterviewd. Het doel van het onderzoek was inzicht te krijgen in de werkbeleving van hybride docenten, en specifiek in de aspecten in de combinatie van de twee banen die van invloed zijn op de keuze het baancombineren wel of niet te continueren. Deze kennis kan essentieel zijn om de huidige docenten met een combinatiebaan in het onderwijs te behouden, en kan ook scholen en beleidsmakers handvatten geven om werkenden in andere sectoren te verleiden tot een combinatiebaan in het onderwijs. Als het combineren van banen toeneemt (in het algemeen en dus ook in het onderwijs) rijst de vraag of en hoe lerarenopleidingen toekomstige leraren kunnen voorbereiden op een loopbaan die minder voorspelbaar is, en waarbij het werken in het onderwijs en een andere sector met elkaar gecombineerd wordt.

Conclusie
Het combineren van banen als een persoonlijke inzetbaarheidsstrategie van werknemers is volgens Dorenbosch et al. (2015) een alternatieve route die werknemers bewandelen om in hun werkende leven meer plezier en uitdaging uit het werk te halen. Zij noemen het een vorm van zelfsturend arbeidsmarktgedrag. Dit komt ook terug in dit onderzoek. De onderzoekers zien een groep docenten die naast hun passie voor onderwijs ook een sterke behoefte heeft om hun kwaliteiten te ontwikkelen en te benutten, en dat bij voorkeur doen in een tweede baan buiten de schoolorganisatie. In hun besluit om de combinatiebaan voort te zetten, kijken hybride docenten vooral naar het totaalpakket van de beide banen samen. Als de combinatie van twee banen ook daadwerkelijk afwisseling, vrijheid en flexibiliteit, mogelijkheden tot zelfontplooiing en kruisbestuiving biedt, het goed gaat (en leidt tot vertrouwen in eigen kunnen in beide banen), en men ruimte ziet en krijgt om het werk zo vorm te geven dat het vele schakelen en het overwerk acceptabel is, dan zijn hybride docenten van plan de twee banen te blijven combineren. Indien het schakelen, het overwerk, de inflexibiliteit van de school en het gebrek aan waardering en steun vanuit collega's en leidinggevende de overhand krijgen, dan wordt het hybride docentschap ervaren als bron van stress. Dit kan ertoe leiden dat hybride docenten de knoop doorhakken en besluiten met een van de twee banen stoppen, waarbij de huidig groep hybride docenten geneigd is het onderwijs te verlaten en te kiezen voor een baan buiten het onderwijs. Hun kennis en expertise gaat dus voor het onderwijs verloren.

Opleiden voor hybride docentschap? Enkele aanbevelingen:

• Verbreding van de Loopbaanoriëntatie tijdens de lerarenopleiding: focus meer op het beroep ‘docent’ in het algemeen in plaats van op het beroep ‘docent in een specifiek domein’ zoals ‘docent Engels of ‘docent biologie’. Geef meer aandacht aan het vergroten van inzicht in de eigen drijfveren, de loopbaan die daarbij past en hoe je die kunt realiseren. 
• Er zou meer aandacht besteed kunnen worden aan het ontwikkelen van loopbaancompetenties. Voor een hybride docent zijn naast de algemene loopbaancompetenties nog aanvullende competenties van belang.
• Verbreding van het onderwijs in de lerarenopleiding.
• Hilbink en collega’s adviseren lerarenopleidingen om het talent en de ontwikkelvragen van de potentiele leraar als uitgangspunt te nemen voor het ontwerpen van een leerroute, niet het curriculum en het diploma. Ook pleiten zij voor meer co-creatie met bedrijven.