Betreft: Sectoroverstijgend evaluatieonderzoek naar zij-instroom in het onderwijs
In opdracht van: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Uitgevoerd door: Regioplan
Datum rapport: mei 2021
Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft een sectoroverstijgend evaluatieonderzoek laten uitvoeren naar zij-instroom in het onderwijs. De evaluatie moet inzicht geven in wat er geleerd kan worden uit de ervaringen met de verschillende zij-instroom-trajecten en aanknopingspunten bieden om het traject Zij-instroom in het beroep structureel te kunnen integreren in de reguliere lerarenopleiding.
Zij-instroom in het beroep
Het traject Zij-instroom in het beroep (ZiB) maakt het mogelijk om leraar te worden via een alternatief scholings- en begeleidingstraject en zonder een reguliere lerarenopleiding te volgen. In het traject worden werken als leraar en het volgen van scholing gecombineerd. Schoolbesturen kunnen hiervoor een beroep doen op een subsidieregeling zij-instroom van OCW.
Ontwikkeling toekenningen subsidie Zij-instroom in het beroep
Onder druk van de toenemende lerarentekorten (met name in het po) is een groeiende belangstelling zichtbaar voor het inschakelen van zij-instromers in het beroep. Daarop is ingespeeld met een verhoging van het totaal beschikbare bedrag binnen de subsidieregeling zij-instroom. Het budget per zij-instromer is niet veranderd. In het vo is er slechts een kleine stijging van de vraag en is de beschikbare subsidie niet veel gegroeid, met € 300,000.-
Een analyse van DUO van het aantal toekenningen voor de subsidie zij-instroom maakt de ontwikkeling in de aantallen ZiB’ers met subsidie duidelijk. Het totaal aantal toekenningen in het steeg van 350 in 2013 naar 1835 in 2019. In het vo is recent ook sprake van een stijging, maar gaat het in vergelijking met andere sectoren om veel kleinere absolute aantallen.
Uit nadere analyses van subsidie- en personeelsgegevens door DUO kwam verder naar voren dat een meerderheid van de personen aan wie een subsidie is toegekend, blijft werken in het onderwijs. Na drie à vier jaar is circa 75 procent nog werkzaam in het onderwijs.
Zij-instromers in het beroep over hun opleiding en op school
In het kader van de loopbaanmonitor is in 2019 een enquête gehouden onder zij-instromers in het beroep. Uit de loopbaanmonitor komt onder andere naar voren dat ongeveer vijf procent van de responderende ZiB’ers in het po en vo is gestopt met het traject. Redenen die in het onderzoek worden gegeven om te stoppen zijn vooral dat de opleiding en het lesgeven niet aansluiten bij de verwachtingen, dat de ondersteuning te wensen overlaat en soms dat het traject te zwaar is in combinatie met privéomstandigheden. Uit het onderzoek blijkt dat ZiB’ers net als andere startende leraren relatief veel werkdruk ervaren. Circa 60 procent ervaart veel werkdruk. Ook concluderen de onderzoekers dat de mate van begeleiding en samenwerking in het team bijdraagt aan het behoud van de ZiB’ers voor het onderwijs.
Zij-instromers in verkorte en versnelde deeltijdopleidingen
Niet iedere zij-instromer kiest voor het ZiB-traject. Er zijn ook zij-instromers met een opleiding en werkervaring in een andere sector dan de onderwijssector, zonder relevante lesbevoegdheid, die via verkorte of versnelde deeltijdopleidingen leraar willen worden in het vo. Anders dan bij de zij-instroom in het beroep gaat het hier om routes die tot een bachelor- of mastergraad leiden.
Eerste beeld van zij-instromers in opleidingen
DUO constateert dat deze zij-instromers:
De afname vanaf 2017 in de instroom in de lerarenopleiding vo lijkt te liggen aan de afname van de reguliere instroom. Het aandeel zij-instromers in de instroom is vanaf 2014 redelijk stabiel, zo rond de twintig procent van het totaal.
