“Het heeft ons een enorme impuls gegeven om een beter beeld van de ervaren werkdruk onder onze docenten te krijgen en met elkaar in gesprek te gaan om die werkdruk te verminderen”
Hoe zit het met de ervaren werkdruk onder docenten op middelbare scholen? En wat veroorzaakt die werkdruk? Hebben scholen hier zelf een goed beeld van? En nemen ze de juiste maatregelen om die werkdruk te verminderen? Dat onderzoekt de Nederlandse Arbeidsinspectie dit jaar. Daarom bezoeken arbeidsinspecteurs in 2023 ongeveer veertig middelbare scholen (zie kader onderaan de pagina). Het Libanon Lyceum in Rotterdam was in juni aan de beurt. “We zagen het bezoek van de arbeidsinspectie als een kans”, vertelt projectmanager Beleid en Kwaliteitszorg Anne-Marie Kruis. “Een kans om de ervaren werkdruk onder docenten beter in beeld te krijgen en een extern advies van een deskundige te krijgen. Maar dat niet alleen: we weten nu ook beter aan welke maatregelen medewerkers behoefte hebben om de ervaren werkdruk te verlagen en welke maatregelen we hiervoor nog meer kunnen nemen.”
Ze gaat verder: “Het advies van de arbeidsinspectie was voor ons niet zo verrassend. Het bevestigde dat we op de goede weg zitten. We hebben goed in kaart gebracht waardoor onze docenten werkdruk ervaren. Daarnaast hebben we maatregelen genomen om die werkdruk te verminderen, zoals het inzetten van surveillanten in plaats van docenten tijdens het inhalen van toetsen. Maar we weten ook dat we er nog niet zijn. Dat gaf de arbeidsinspecteur ons ook mee: jullie kunnen nóg meer doen om de ervaren werkdruk onder docenten te verminderen. Zo gaf het panel van zes docenten – dat de arbeidsinspecteur sprak – bijvoorbeeld aan dat ze meer en structureler geïnformeerd willen worden, zodat ze beter weten wat er speelt op school. Uiteraard kijken we hoe we onze interne communicatie kunnen verbeteren!”
Foto: Anne-Marie Kruis, Libanon Lyceum Rotterdam.
Krijg een beter beeld van de ervaren werkdruk door veel informatie te verzamelen
Een goede voorbereiding is het halve werk. Dat ging ook op voor de voorbereiding van het bezoek van de arbeidsinspectie aan het Libanon Lyceum. Allereerst vroeg de arbeidsinspectie de volgende stukken bij de school op:
De projectmanager Beleid en Kwaliteitszorg voegde daar zelf deze documenten aan toe:
“Naast al deze stukken heb ik een managementsamenvatting voor het managementteam geschreven”, vertelt Anne-Marie. “Hierin staat onder andere waar we op letten als het om de ervaren werkdruk van docenten gaat en wat we al hebben gedaan om die werkdruk in beeld te krijgen en te verminderen. Dat gaf een mooi totaalbeeld.”
“Al die informatie leverde ons verschillende voordelen op. Allereerst gaf het ons inzicht in de werkdruk die onze docenten ervaren en wat we daar al aan gedaan hadden. Daarnaast was het een goed vertrekpunt om het uitgebreider met elkaar te hebben over de ervaren werkdruk. En door deze gesprekken weten we nu beter aan welke ‘knoppen’ we kunnen draaien om de ervaren werkdruk te verminderen.”
Een goede voorbereiding zorgt ervoor dat gesprekken beter verlopen
“Natuurlijk hebben we ook alle medewerkers geïnformeerd over het bezoek van de arbeidsinspectie aan onze school. En kort uitgelegd dat dat bezoek deel uitmaakt van een groter onderzoek van de arbeidsinspectie naar de ervaren werkdruk onder docenten in het voortgezet onderwijs. Op basis van de vraag wie iets over de ervaren werkdruk op school wil delen met de arbeidsinspectie heb ik een panel van zes docenten samengesteld. Met deze docenten besprak ik van tevoren welke vragen ze kunnen verwachten, zodat zij zich daarop konden voorbereiden. Denk daarbij aan: waardoor ervaren jullie werkdruk? Welke maatregelen heeft de school het afgelopen jaar genomen? Hebben jullie daar concrete voorbeelden van? En: welk effect hadden deze maatregelen? De antwoorden hebben we uiteraard niet samen voorbereid. Die heeft ieder voor zichzelf geformuleerd. Op dezelfde manier heb ik de medezeggenschapsraad voorbereid op het bezoek van de arbeidsinspectie. Dat was goed om te doen, zodat de verwachtingen voor iedereen helder waren. Door deze aanpak kon iedereen goed voorbereid het gesprek met de arbeidsinspecteur aangaan. Overigens richt het inspectieproject zich alleen op docenten en niet op onderwijsondersteunend personeel. Dit leidde tot wat onvrede binnen deze groep. Ook zij ervaren namelijk een (te) hoge werkdruk.”
Regel je praktische zaken goed: dat geeft een professionele indruk
Anne-Marie: “En dan heb je nog de praktische zaken die je moet regelen voor het bezoek van de arbeidsinspecteur. Zoals het regelen van koffie, thee en een lunch. Maar ook dat een medewerker de arbeidsinspecteur verwelkomt op onze school en dat het dagprogramma bij iedereen bekend is. Hiermee zorg je voor een eerste professionele indruk van je school. Daarbij hadden wij het geluk dat het inspectiebezoek niet op een reguliere schooldag plaatsvond. Hierdoor was iedereen beschikbaar.”
Ervaren werkdruk nóg meer verlagen
Over het bezoek van de arbeidsinspecteur aan het Libanon Lyceum is de projectmanager Beleid en Kwaliteitszorg erg tevreden. “Wij en de inspecteur waren goed voorbereid. Allereerst sprak de arbeidsinspecteur met de rector, conrector en mij. Dat gesprek liep soepel. We konden elkaar goed vinden in hoe het met de ervaren werkdruk onder docenten op onze school gaat, welke zaken meer aandacht nodig hebben en welke maatregelen we al hadden genomen. Daarna ging de inspecteur in gesprek met een aantal leden van de medezeggenschapraad en docenten. Zij vertelden dat zijzelf en andere docenten onder andere werkdruk ervaren door de extra inhaaltoetsen (dat is ontstaan in coronatijd) waarbij docenten aanwezig moeten zijn, de ICT die niet optimaal voor hen geregeld is en nieuwe medewerkers die we beter bij de hand kunnen nemen. Vanuit de extra middelen uit het Nationaal Programma Onderwijs (NPO-middelen) hebben we hierop al een aantal maatregelen genomen. In plaats van docenten zijn er nu surveillanten aanwezig tijdens de extra inhaaltoetsen; iedere docent heeft een eigen laptop waardoor hij of zij maar één keer op een dag hoeft in te loggen en altijd zijn of haar laptop bij zich heeft en buddy’s begeleiden nieuwe medewerkers. Maar we zijn er nog niet. Het komende half jaar kijken we hoe we de ervaren werkdruk nóg meer kunnen verlagen. De gesprekken die hebben plaatsgevonden vanuit de collectieve werkdrukmiddelen dragen daar ook aan bij. We kijken dan niet alleen naar de docenten, maar ook naar ons onderwijsondersteunend personeel. En onderzoeken hoe we de ideeën uit de collectieve werkdrukplannen hierbij in kunnen zetten.”
Enorme ‘drive’ om ervaren werkdruk aan te pakken
Anne-Marie sluit trots af: “Het bezoek van de arbeidsinspectie heeft ons duidelijk gemaakt hoe we de ervaren werkdruk onder onze docenten kunnen verminderen. Ook geeft het inspectiebezoek ons een enorme ‘drive’ om ermee aan de slag te gaan en te blijven!”
|
Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) Uit verkennend onderzoek, uitgevoerd door de Nederlandse Arbeidsinspectie in 2022, blijkt dat er geen eenduidige oorzaak is voor werkdruk in het voortgezet onderwijs. Er zijn verschillende oorzaken die elkaar kunnen versterken en ervoor kunnen zorgen dat docenten in het voortgezet onderwijs werkdruk ervaren. Dit was aanleiding voor de Nederlandse Arbeidsinspectie om een project te starten en inspecties uit te voeren bij scholen in het voortgezet onderwijs. Dit om beter in beeld te krijgen welke maatregelen die scholen treffen om de ervaren werkdruk te verlagen bij docenten en of ze voldoen aan Arbowet- en regelgeving omtrent de aanpak van werkdruk.
De NLA wil 40 scholen bezoeken. Een deel daarvan is al voor de zomervakantie bezocht en de resterende scholen zullen in september en oktober bezocht worden. Een aantal van de bezochte scholen zal in 2024 nogmaals geïnspecteerd worden om te kijken wat ze in de tussentijd gedaan hebben aan het voorkomen en bestrijden van werkdruk. |