“Kennis over persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) is over het algemeen beperkt. Niet alleen bij docenten, maar ook bij veiligheidskundigen”, begint Peter Boen, senior application engineer van 3M. “Dat komt omdat PBM’s slechts een klein deel vormen van de opleidingen van techniekdocenten en docenten in praktijkvakken – en trouwens ook van veiligheidskundigen. Hierdoor is er nauwelijks aandacht voor het selecteren van de juiste PBM’s.” Peter gaf in maart van dit jaar een workshop over PBM’s tijdens de studiemiddag1 van Voion.
En als je een PBM kiest, moet deze niet alleen beschermen tegen gevaar, maar ook passen bij de omstandigheden en juist gebruikt worden. In de lessen is er vaak te weinig tijd en aandacht om leerlingen uit te leggen hoe je PBM’s juist gebruikt, onderhoudt en opbergt en om ze ermee te laten oefenen. Hierdoor kunnen PBM’s minder efficiënt beschermen en kan het dragen van PBM’s onnodig oncomfortabel voelen. Met als gevolg dat leerlingen minder vaak PBM’s gebruiken en de kans groter is dat ze lichamelijke schade, zoals gehoorschade en vermoeidheid, oplopen.”
Eén PBM voor alles én iedereen
Hij vertelt verder: “Vanwege deze beperkte kennis over PBM’s weten docenten – en ook veiligheidskundigen – vaak niet op basis waarvan ze het juiste PBM kunnen kiezen. Daardoor kiezen ze vaak voor één PBM voor alles én iedereen. Ze kiezen dan bijvoorbeeld voor één soort gehoorbescherming die alle docenten en leerlingen gebruiken in alle lokalen en voor alle soorten lawaai. Het lawaai van timmerende leerlingen is anders dan dat van een schuur- of slijpmachine. Soms gebruiken leerlingen een machine die maar kort heel veel lawaai maakt. De piekgeluidsdruk van zo’n machine is erg hoog. In ieder lokaal heb je dus met een andere blootstelling aan geluid te maken. Daarom heeft het ook geen zin om in verschillende situaties één soort PBM te dragen. Bij het kiezen van het meest geschikte PBM is het juist belangrijk om als docent – en zeker als veiligheidskundige – te kijken wat er in een bepaalde ruimte gebeurt (de risico’s inventariseert). Hij of zij bekijkt dan bijvoorbeeld eerst welke algemene veiligheidsmaatregelen er nodig zijn in een klaslokaal waar leerlingen lassen en welke PBM’s er nodig zijn en waar die aan moeten voldoen. Wanneer hij of zij voor één type gehoorbescherming kiest voor iedereen en deze ook de leerlingen met de hoogste blootstelling aan lawaai moet beschermen, kiezen middelbare scholen vaak voor gehoorbescherming met een erg hoge demping. Dat is niet de bedoeling. Gehoorbescherming gaat juist over veilig horen. Zo wil een docent zichzelf, zijn leerlingen en de machines kunnen horen. En willen leerlingen op hun beurt hun docent, elkaar en de machine waarmee ze werken kunnen horen.”
Juist gebruik
“Daarnaast zie ik vaak dat middelbare scholen te weinig aandacht hebben voor het juist dragen, onderhouden en opbergen van PBM’s. De meeste PBM’s zijn geen ingewikkelde machines. Maar dat wil niet zeggen dat leerlingen vanzelfsprekend weten hoe ze deze goed kunnen dragen en gebruiken. Dit vraagt uitleg én oefening. Niet tot de leerlingen het kunnen, maar tot ze het niet meer fout kunnen doen.”
Meer scholing
Wat kunnen scholen doen om hun kennis over het selecteren van en omgaan met de meest geschikte PBM’s te vergroten? “Allereerst kunnen docenten (en veiligheidskundigen) opleidingen hierover volgen. Die opleidingen kun je makkelijk via internet vinden. Daarnaast is het wenselijk dat in de opleidingen tot techniekdocenten en docenten in praktijkvakken expliciet aandacht is voor het kiezen en juist gebruiken van PBM’s. Dat geldt ook voor de technische en beroepsopleidingen voor leerlingen. In dat geval gaat het erom dat docenten leerlingen onder meer uitleggen hoe ze PBM’s het beste kunnen reinigen en opbergen. En ervoor zorgen dat leerlingen een kastje of iets dergelijks hebben om PBM’s in op te bergen. Als ze de PBM’s op de juiste manier gebruiken, gaan ze langer mee.”
Gevolgen op de korte termijn is een goede motivatie
Hoe kunnen middelbare scholen docenten en leerlingen overtuigen om PBM’s te dragen? “Dat is niet zo eenvoudig”, vertelt Peter. “Soms is schade – neem bijvoorbeeld gehoorschade – pas na lange tijd merkbaar. We kunnen ons dat dan ook moeilijk voorstellen. Daarom is het vaak beter om naar de korte termijneffecten te kijken. Omgaan met bijvoorbeeld geluid is heel vermoeiend. Als je je goed beschermt en je hoort wat je moet horen, geeft je dat veel rust. Dat voorkomt vermoeidheid tijdens je werk en privéleven. Als ik dat aan mensen vertel, dan reageren ze: ‘Dat kennen we, dat is de moeite waard!’”
Investeren in veiligheid en productiviteit
Peter besluit: “Goede, geschikte PBM’s zijn een investering in veiligheid en productiviteit. Als je bijvoorbeeld moe bent door te veel omgevingsgeluid, is het moeilijk om je aandacht erbij te houden. En neem je langzamer beslissingen en minder goede beslissingen. Hierdoor kunnen eerder ongelukken ontstaan. Dat heeft een negatief effect op de veiligheid en productiviteit."
1 Studiemiddag Persoonlijke beschermingsmiddelen
Er zijn veel soorten PBM’s met ieder hun specifieke eigenschappen en gebruik. Tijdens de studiemiddag ‘Persoonlijke beschermingsmiddelen’ van Voion op 14 maart 2023 waren er vijf workshops over het gebruik van PBM’s. Waar moet u op letten bij het aanschaffen, het gebruik en onderhoud van PBM’s? Hieronder vindt u de ppt-presentaties over vijf PBM’s: