Tijd voor onderwijsontwikkeling betekent soms dat de klassieke manier van lesgeven wordt losgelaten. Dat kan met grote stappen, zoals bij het Agora onderwijs, maar ook met kleine initiatieven. Zo organiseert het Jan Arentsz in Alkmaar al acht jaar Inspiration. “Onze leerlingen zijn voor 100% verantwoordelijk voor evenementen die ze organiseren. Het is in feite onderwijs voor en door leerlingen en dat blijkt heel positief voor de ontplooiing en prestaties”, vertelt coördinator Willem Jan Braakman.
‘Wij kunnen veel beter een schooldag invullen dan jullie’. Deze opmerking van een groep vwo-leerlingen gaf acht jaar geleden het startschot voor het project Inspiration op het Jan Arentsz. Braakman: “Mijn reactie was: ‘Laat dat maar eens zien dan’. Met als resultaat dat ze een half jaar later een complete lesdag hadden verzorgd voor vwo 4 en 5 met sprekers, workshops en sportlessen. Sindsdien is School Inspiration Day een jaarlijks terugkerend evenement dat de ene keer op school wordt georganiseerd, dan weer op het strand of in een recreatiegebied.”
De leukste schooldag
Naast School Inspiration Day, volgens Braakman de leukste schooldag van het jaar, organiseren de leerlingen van het vwo en de havo nu ook Inspir3D waarbij ze technische vaardigheden ontwikkelen met 3D-printen, het Inspiration Debat waarmee de school deelneemt aan nationale wedstrijden en Insearch, dat leerlingen de mogelijkheid geeft om onderzoek te doen naar alles wat hun interesseert. “De rode draad in al deze activiteiten is dat de leerlingen het van A tot Z organiseren en zelf verantwoordelijk zijn. Vanaf dit jaar wordt ook het vmbo bij Inspiration betrokken met onder andere een feestcommissie. Binnen de strategische plannen die we voor onderwijsontwikkeling hebben, zal Inspiration een belangrijke plek innemen. De leerlingen zijn door de eigen verantwoordelijkheid namelijk gemotiveerd en hun resultaten worden ook beter. Een win-win situatie dus.”
Op basis van vertrouwen
Leerlingen van het Jan Arentsz die aan Inspiration mee willen doen, dienen de plannen inclusief een budget en begroting in bij Braakman. “Dat budget blijft meestal binnen de 1.000 tot 1.500 euro. Sprekers zijn vaak bereid om voor een onkostenvergoeding te komen als een leerling dat vraagt. Als de plannen en de begroting zijn goedgekeurd, gaan ze geheel zelfstandig van start. De docenten bemoeien zich niet met het traject. We bieden wel begeleiding of ondersteuning als dat nodig is, of als het project even vastloopt.” De leerlingen krijgen tijd voor hun projecten door zich met goedkeuring van de docent af te melden bij de lessen. “De enige voorwaarden die we daarbij stellen, is dat ze een voldoende staan en dat er geen toets wordt afgenomen. Ze zijn er zelf verantwoordelijk voor dat de gemiste lesstof wordt ingehaald. De ene leerling mist misschien een les per maand, de ander wel tien. Zij dienen een absentiekaart in en we gaan er op basis van vertrouwen van uit dat die uren volop aan het project worden besteed.”
Leerzaam en motiverend
Braakman geeft toe dat niet alle docenten van meet af aan even enthousiast waren over het idee dat de leerlingen lessen zouden missen. “Inmiddels hebben we allemaal ervaren dat het organiseren van je eigen project heel leerzaam is. De leerlingen leren budgetteren, samenwerken, organiseren en plannen en het sluit aan op de praktijk die ze na hun studie tegenkomen. Het blijkt zelfs dat de cijfers van de leerlingen die aan Inspiration meedoen, omhooggaan. Dat is ook niet gek, want het ontwikkelen van bijvoorbeeld een Inspir3D project door het vwo en havo/technasium vraagt om inzicht in programmeren en ontwerpen. Bovendien geven de leerlingen hun kennis van dit project ook weer door tijdens de gastlessen die ze in de onderbouw en groep 8 verzorgen. Zo ontwikkelen de leerlingen zich in de breedte. En ze groeien van het feit dat ze 100% vertrouwen en vrijheid krijgen.” De Inspiration projecten die de leerlingen afronden, krijgen geen beoordeling en er wordt geen verslag geschreven. “Het eindresultaat is het project zelf. Daarvoor krijgen ze een certificaat en dat kan bij de aanmelding van sommige studies, zoals geneeskunde, een pre zijn.”
Aantrekkingskracht
De leerlingen ondersteunen een enkele keer ook bij taken die docenten naast hun lessen in hun takenpakket hebben. “Alleen als ze dat zelf willen”, benadrukt Braakman. “Ze zijn natuurlijk geen loopjongen van de docent. Maar als ze in het kader van Inspiration willen bijdragen aan een studiereis of een museumbezoek, zijn ze daar vrij in.” Volgens de coördinator heeft Inspiration ook een aantrekkingskracht op de ouders. “Het is moeilijk te meten in hoeverre ze om deze projecten voor onze school kiezen. Maar als we er op een infoavond aandacht aan besteden, zijn ouders zeer geïnteresseerd en enthousiast dat hun kinderen de vrijheid krijgen om zich op deze vrije manier te ontplooien.” Braakman denkt dat zijn school uniek is met is dit initiatief. “Onze leerlingen geven wel presentaties over Inspiration op andere scholen, maar het heeft nog niet tot navolging geleid. Men is toch huiverig om het heft volledig uit handen te geven. Onze ervaring is dat dit heel goed werkt, de leerlingen zijn heel enthousiast en we hebben met zijn allen plezier van het eindresultaat. Als scholen meer informatie wensen, kunnen ze altijd contact opnemen; we delen ons enthousiasme over Inspiration graag.”
Contactgegevens
Willem Jan Braakman (coördinator leerlingenactiviteiten)
Csg Jan Arentsz te Alkmaar
wbraakman@ja.nl