Lessenreductie en tijd vrij maken voor onderwijsontwikkeling zijn voor Niekée in Roermond geen actuele thema’s. “Je kunt het onderwijs stukje bij beetje veranderen, maar je kunt het roer ook radicaal omgooien en het traditionele lesrooster helemaal loslaten”, zegt directeur Jan Fasen, een van de grondleggers van het Agora onderwijs.
Agora in Roermond heeft in 2014 het gepersonaliseerde leren tot in de haarvaten doorgevoerd. “We hebben geen vakken, toetsen, roosters of huiswerk - alleen leerlingen die zich op hun eigen manier ontwikkelen en leraren die daar een heel belangrijke rol bij spelen. Agora is Grieks voor plein, van oudsher een plek middenin de stad waar iedereen samenkomt en kennis uitwisselt. Wij staan als school middenin de wereld. Onze leerlingen gaan op zoek naar de kennis in die wereld onder leiding van hun leraren.”
Leraren en hun kennis zijn heel belangrijk, vertelt Fasen, maar de meeste kennis bevindt zich buiten de school. “Daarom betrekken we bedrijven en ouders heel actief bij Agora, bijvoorbeeld om workshops te verzorgen of hun eigen netwerken ter beschikking te stellen voor leerlingen. We hebben ook veel nationale en internationale gasten. Leerlingen spelen een rol in de begeleiding van onze gasten. Zo leren zij ook in de praktijk een vreemde taal.”
Zelfvertrouwen en veiligheid
De 245 leerlingen van Agora vormen een heterogene groep en zijn niet ingedeeld op leeftijd of niveau. Fasen: “We trekken ons niet zoveel aan van het instapniveau dat ze meekrijgen van de lagere school. Elk kind kan en wil leren. We kennen geen vergaderweken of proefwerkweken, dus er is nooit sprake van lesuitval voor de leerlingen en de onderwijstijd wordt optimaal benut. In de onderbouw geven we de leerlingen de kans om te ontdekken wie ze zijn, hoe ze zich moeten verhouden tot elkaar en tot de wereld, waarbij ze individuele begeleiding krijgen van de leraren. Zo groeien de kinderen uit tot gemotiveerde bovenbouw-leerlingen. Tegen de tijd van diplomering krijgt de leerling meer lessen, die ze zelf inboeken.”
Rol docenten
De docenten hebben binnen het Agora onderwijs diverse verantwoordelijkheden. In de rol van Agoriaanse Meester zijn zij elke dag bij dezelfde groep kinderen en verantwoordelijk voor het pedagogisch klimaat en de individuele begeleiding. In de rol van expert zorgt de docent ervoor dat de leerling kennis opdoet van de verschillende domeinen en vakken. Fasen: “Kennis is belangrijk om tot dieper leren te kunnen komen, maar ook om een diploma te kunnen halen. De Agoriaanse Meester, de expert en de leerling werken nauw samen om procesmatig en inhoudelijk steeds meer zelfregulerend te worden. Het leerproces houden we onder controle door deze hechte samenwerking, ondersteund met een voortgangsmonitor die door de leerlingen en hun ouders kan worden ingezien. Hierin maken we de voortgang van de leerling zichtbaar en de stappen die we nog gaan zetten. De docent heeft een grote vrijheid om het leerproces in te vullen. Ze kunnen lessen inzetten, maar ook workshops, masterclasses of inspiratiesessies. Zo bieden we maatwerk per leerling en dat is misschien zeer arbeidsintensief voor de docenten, maar aan de andere kant hebben zij geen proefwerken of huiswerk om na te kijken.”
Vernieuwingsschool
Het klassieke onderwijssysteem kent volgens Fasen een aantal grote knelpunten. “Een rapport van de OESO (Organisatie voor Economische samenwerking en Ontwikkeling) laat zien dat in geen enkel land leerlingen zo gedemotiveerd voor school zijn als in Nederland. En de Inspectie van het Onderwijs heeft laten zien dat de manier waarop het onderwijs is georganiseerd, ongelijkheid in de hand werkt. Het doet er nog steeds toe wie je ouders zijn en dat stoort mij. Funderend onderwijs is gratis in Nederland en toch besteden ouders jaarlijks voor 157 miljoen aan huiswerkbegeleiding en bijlessen. Bovendien zitten 4.000 leerlingen thuis omdat ze tussen wal en schip vallen. Tot slot zie je bij docenten dat de werkdruk toeneemt en het werkplezier afneemt, waardoor er veel uitval ontstaat door burnouts. Als bestuurder moet je die zaken serieus nemen.” SOML, het bestuur van diverse scholen in Midden-Limburg, besloot daarom om meer maatwerk aan de leerlingen te bieden. Niekée Roermond werd de vernieuwingsschool van SOML, waar het persoonlijk leren helemaal is doorgevoerd. Volgens Fasen zijn inmiddels ook andere scholen enthousiast. “Dit jaar zijn weer vijf scholen gestart met Agora onderwijs. We krijgen ook steeds meer inschrijvingen vanuit alle lagen van de maatschappij. Ons leerlingenbestand is heel gemêleerd, van vmbo tot en met gymnasium. Vorig jaar hebben de eerste geslaagden Agora verlaten. We horen van ouders die voor Agora kiezen dat ze met dit onderwijs hun kind weer terug hebben. Agora is volgens mij geschikt voor elk kind, maar mogelijk nog niet voor elke ouder of leraar. De leraren en leerlingen die er echter bewust voor kiezen, willen niet meer terug.”