Schoolgemeenschap Newton uit Hoorn heeft besloten om met vijf locatiewerkdagen per jaar tijd vrij te maken voor onderwijsontwikkeling. Directeur Marion Winkelhuis: “Het was een flinke opdracht en het proces tot besluitvorming was niet eenvoudig. De weg die we nu zijn ingeslagen, leidt uiteindelijk tot lastenverlichting en meer rust.”
Schoolgemeenschap Newton, onderdeel van het Atlas college, is een vmbo-school die wordt gekenmerkt door de woorden nieuwsgierig, ondernemend en vernieuwend. “Dare to discover’, dat is de boodschap die we onze leerlingen mee willen geven en daarom ondernemen we veel met de omgeving van de school”, vertelt directeur Marion Winkelhuis. Newton heeft het onderwijsprogramma Dienstverlening en Producten ingevoerd, wat een fikse tijdsinvestering was én nog steeds is. “Dit programma past echt bij onze school dus daar hebben we ons volop voor ingezet. We voldoen volledig aan de vakwerkplanning per sectie, dat onder de regie van de sectieleider valt. Na intensief overleg hebben we besloten om de tijd voor onderwijsontwikkeling en de vakwerkplanning samen te laten vallen tijdens vijf werklocatiedagen per jaar. Dat geeft de sectieleiders meer lucht: ze krijgen nu ook daadwerkelijk de tijd voor hun toegenomen verantwoordelijkheden. Aan de andere kant moeten ze wel meer plan- en denkwerk verrichten. Er komt veel op hen af en we zien dat als een investering; als het uiteindelijk allemaal loopt, dan geeft dat straks veel meer rust.”
Behoud van onderwijstijd
Newton wilde van meet af aan de 50 klokuren voor onderwijsontwikkeling kostenneutraal en werkdrukverlagend invullen, met behoud van de onderwijstijd. “We hebben niet veel ruimte om in de lesuren te snijden. Half januari voerden we de eerste gesprekken met de MR over de mogelijkheden die er wel zijn. Vervolgens hebben we een werkgroep opgesteld waarin medewerkers van verschillende secties en de MR vertegenwoordigd waren.” De werkgroep analyseerde hoe de andere scholen van het Atlas College ruimte maakten voor onderwijsontwikkeling en kwamen verschillende keren bijeen. “We hebben heel wat opties behandeld en schema’s uitgetekend. Tijdens het proces hebben we een logboek bijgehouden waarin we de processtappen en de onderwijsinhoudelijke keuzes en mogelijkheden noteerden. Door structuur aan te brengen, kregen we meer inzicht. Onze dilemma’s waren vooral: hoe vinden we de ruimte, hoe houden we onze onderwijstijd intact en hoe spreiden we de tijd voor onderwijsontwikkeling goed over het jaar? We zagen dat veel andere scholen speelruimte hadden door het anders plannen van de toetsenweek, maar wij werken bewust niet met een toetsenweek. Ook kennen we geen open leercentrum met keuzewerktijd. Veel van onze ideeën draaiden om het scherper kijken naar de effectiviteit van de huidige inzet van alle medewerkers.”
Rekenmoment
Newton besprak haar bevindingen en dilemma’s met Robert Hommen, regio-adviseur van Voion. “Hij zag activiteiten in onze bestaande planning die al ruimte boden voor meer tijd voor onderwijsontwikkeling, zoals de inhaaldag voor toetsen en werkstukken. Dat rekenmoment opende onze ogen en uiteindelijk hebben we besloten tot vijf werklocatiedagen die ruimte bieden om te brainstormen over zaken als bijvoorbeeld de toetsmatrijs of formatief toetsen. Ook geven deze dagen eindelijk tijd om dingen te doen waar de docenten normaal geen tijd voor vonden. Denk aan samen toetsen nakijken, filmmateriaal uitzoeken, de verdieping opzoeken met vakgenoten of materiaal onderling delen. Iedere sectie kan dit op zijn eigen manier invullen.”
Stemronde
De docenten van Newton zijn vanaf het begin van het proces in de besluitvorming meegenomen. Ze werden vertegenwoordigd in de werkgroep, maar ook via een nieuwsbrief op de hoogte gehouden van de vorderingen en blokkades in dit traject. Daardoor ging het onderwerp ook echt ‘leven’ op school. Na de eerste aanzet voor de werklocatiedagen werd er een digitale stemronde ingezet. “Een meerderheid van de stemmers moest voor zijn om de plannen door te laten gaan, en dat was het geval”, zegt Marion Winkelhuis. “De vijf werklocatiedagen per jaar zijn een start. We hadden al twee dagen voor vakwerkplanning en een algemene studiedag per jaar, dus per saldo zijn er twee dagen extra vrijgemaakt. In totaal hebben we nu 40 uren vrijgemaakt, dus we voldoen nog niet exact aan de cao-vereisten maar gaandeweg stellen we de plannen scherper.” De werklocatiedagen worden per sectie georganiseerd en in breder verband gemonitord door de ’20 pijlers’ van de school, collega’s met speciale onderwijs- en/of ondersteuningstaken. “Zo ontstaat er samenhang, houden we overzicht en kunnen we van elkaar leren.”
Spiegel voorhouden
Bij de veranderingen op Newton wordt gesproken over een ‘cultuuromslag’. “Het duurt ook wel even voordat het echt ‘past’. We zijn een ondernemende school met ondernemende docenten en iedereen is ermee aan de slag. Het vrijmaken van uren roept ook weer nieuwe vragen op over de inrichting van ons onderwijs. Hoe gaan we om met onze uren? Of, is onze vergadercultuur wel effectief? En het is niet slecht om onszelf een spiegel voor te houden. Daar word je uiteindelijk met zijn allen beter van.”