Hoe bereik je nieuwe, getalenteerde professionals om het lerarentekort regionaal op te lossen? De regio Leiden, Duin- en Bollenstreek is begin 2020 gestart met een regionaal loket om meer docenten uit nieuwe doelgroepen aan te trekken voor het voorgezet onderwijs. En met succes! Maar liefst 20 zij-instromers gaan binnenkort aan de slag. Natuurlijk ging dit niet vanzelf. Benieuwd naar het traject van A tot Z? Lees hier het praktijkverhaal van projectleider Marius Bilkes, HR-adviseur Mandy Hage-Koster en bestuurder Harry van Alphen over succesvolle matching door het regionaal loket.
Het regionaal loket is een intensief samenwerkingsverband van zeven schoolbesturen uit het voortgezet onderwijs met ruim twintig locaties, de lerarenopleidingen van de Universiteit Leiden en de Hogeschool van Amsterdam. Om meer docenten uit nieuwe doelgroepen aan te trekken, hebben al deze partijen de krachten gebundeld in een regionaal loket. Het loket richt zich in eerste instantie voornamelijk op zij-instromers: mensen die al een carrière hebben buiten het onderwijs maar een carrièrestap overwegen.
De meerwaarde van zij-instromers
Het aanboren van nieuwe doelgroepen is natuurlijk een van de manieren om het lerarentekort op te lossen. Toch is een zij-instromer geen noodoplossing, maar een meerwaarde, zo vindt Harry van Alphen: "Als je denkt dat een kandidaat echt niet geschikt is, dan moet je daar heel eerlijk over zijn. Maar ik ben een enorm voorstander van docenten die meer hebben gezien dan alleen maar onderwijs. Dat is de reden dat ik de nadruk heb gelegd op doelgroepen buiten het onderwijs. Ze zijn ontzettend gemotiveerd en brengen ervaring mee die innovatief kan uitpakken. En het heeft ook te maken met beroepstrots. Ik vind het juist mooi als iemand zegt: ik wil de overstap maken. Dan willen ze kennelijk betekenisvol zijn. Dat is trots nummer één. De tweede trots is dat ze dan ook echt heel goed gaan leren om docent te zijn, zodat ze leerlingen ook echt iets kunnen bijbrengen."
Harry: "Het heeft ook te maken met de beroepstrots. Ik wil gewoon vakmensen voor de klas!"
Van enorme informatiebijeenkomst naar maatwerk
Marius Bilkes vertelt: "We zijn ruim een jaar geleden begonnen met het schrijven van het voorstel en daarna is het projectteam opgestart. Een belangrijk onderdeel van dit project was het ontwikkelen van een regionaal loket om nieuwe doelgroepen aan te trekken en te begeleiden naar een voor hen goede plek in het onderwijs. Dit traject is gestart met een informatiebijeenkomst op 11 maart op het Da Vinci College, twee dagen voor de corona-lockdown. Zonder grote reclamecampagnes, maar mét actieve werving via social media en de communicatiekanalen van de scholen. Honderden geïnteresseerden meldden zich aan via de website. Van de ruim 250 aanmeldingen kwamen zo’n 150 belangstellenden naar de bijeenkomst. Tijdens deze avond kregen ze informatie over het traject en over werken in het onderwijs in het algemeen. Zo’n avond is ook een kans om jezelf als onderwijs te laten zien. Na de informatieavond stond een uitgebreid vervolgtraject met bezoekdagen en oriëntatie gepland. Door de coronacrisis kon dit niet doorgaan. Wel is eind mei het traject vervolgd met zo’n veertig kandidaten tijdens een digitale oriëntatie en is er veel één-op-één contact geweest met geïnteresseerden."
Behoefte aan ondersteuning en centraal punt
"Er is animo om veel samen te werken in de regio en de krachten te bundelen wat betreft de doelgroepen. Er is natuurlijk een lerarentekort, maar het hele proces van een zij-instromer aannemen is best complex. Er was behoefte aan een centraal punt in de regio waar dit gefaciliteerd werd. Het regionaal loket vervult deze behoefte," zo vertelt Mandy. Marius vult aan: "Je wil iedereen enthousiasmeren. Ook hebben we gemerkt dat mensen die interesse hebben in het onderwijs eigenlijk heel weinig erover weten. Dat maakt de selectie aan de voorkant heel lastig en dan bieden een informatieavond en andere oriëntatieactiviteiten uitkomst."
De deur open voor iedereen?
"Op het platform waar mensen zich konden aanmelden voor de informatieavond hebben we heel duidelijk aangegeven waar we naar op zoek waren: mensen die geïnteresseerd zijn in het voortgezet onderwijs die met hun achtergrond in aanmerking komen voor het lesgeven in tekortvakken én voldoen aan de opleidingseisen om het zij-instroomtraject te doen. Onze focus lag op de tekortvakken die we in de regio de komende jaren verwachten. Toch merkten we dat heel veel mensen, die niet aan de omschrijving voldeden, zich aanmeldden. De vraag is: hoe zouden we dat aan de voorkant nog duidelijker kunnen maken? Maar het is niet aan ons om de deur hard dicht te gooien," zo vindt Marius. "Na de informatieavond hebben we alle aanmelders in drie groepen verdeeld en heel duidelijk gecommuniceerd per groep. Het kost heel veel maatwerk en contact om er achter te komen wat mensen wel of niet kunnen, willen en mogen."
Trechteren, selecteren en focus aanbrengen
De truc is om met een hele brede trechter te beginnen en dan snel door te gaan. Het kost namelijk wel veel tijd, dat geldt ook voor de scholen. Dus het snelle trechteren is belangrijk. Het heeft geen zin om 200 kandidaten met de scholen te delen, dan help je de scholen nog niet. Je moet focus aanbrengen en dat hebben we gedaan door die groepsindeling. Dat hebben we goed afgestemd met de lerarenopleidingen. Uiteindelijk hielden we een kopgroep over van 40 personen, groep 1. Dat zijn de mensen waarvoor de zij-instroomsubsidie aangevraagd kan worden en die met een scholingstraject van twee jaar aan de slag kunnen voor een tekortvak in het voortgezet onderwijs. Daar zijn we intensief mee aan de slag gegaan en die zijn we uiteindelijk gaan matchen met de scholen. Deze matching begonnen we in eerste instantie met een Excel-sheet. Vervolgens zijn we overgestapt naar een beveiligde, uitgebreide profielomgeving. Hierdoor is de matching sneller en makkelijker gegaan dan voorheen.
Marius: "Voor succesvolle matching van zij-instromers heb je een beetje TLC nodig: tender, love and care."
Regionaal loket: hulp aan twee kanten
"Mensen die geïnteresseerd zijn in het onderwijs weten er vaak eigenlijk nog niet veel over en hebben veel vragen. Het landelijk onderwijsloket is heel waardevol voor de feitelijke informatievoorziening, maar dat alleen is niet genoeg," zo vertelt Marius. "De geïnteresseerden willen het gesprek aangaan en vragen zich af: wat betekent de overstap naar het onderwijs voor mij? Zonder begeleiding is het heel moeilijk om zo’n grote carrièrestap te maken. Je moet ze dan echt aandacht geven, aangeven dat ze altijd kunnen bellen als ze vragen hebben." Mandy beaamt dit: "Mensen die interesse hebben in het onderwijs willen aan de hand worden genomen in dit proces." En dat geldt ook voor de scholen. Hoe werkt zij-instroom? Hoe kunnen we dat het best organiseren? Welke mensen zijn er beschikbaar? Ook aan die kant kan het regionaal loket ontzorgen, helpen en ondersteunen."
Hoe match je kandidaten met scholen?
"De kunst van het plaatsen van een zij-instromer is het matchingsproces heel intensief aan te pakken," vertelt Mandy. "Kijk wat voor persoon het is, of diegene liever in een stad of in de bollenstreek werkt. Welke school past bij deze persoon? De kracht van het regionaal loket is dat de zij-instromer al de hele oriëntatie heeft gedaan en dus heel gericht bij een school gaat solliciteren. Het regionaal loket zorgt er door het begeleiden van de zij-instromers voor dat hun rugzak helemaal gevuld is. Door bezoekdagen te organiseren kunnen scholen en zij-instromers met elkaar kennismaken en er zo snel achter komen of er een match is. Dit jaar zijn de bezoekdagen, door corona, vervangen door een digitale oriëntatie. Mocht het de volgende keer wel mogelijk zijn, dan zou ik zeker de bezoekdagen weer op de agenda zetten."
Mandy: "Door alle kennis die er is, kunnen dingen makkelijk georganiseerd worden. Daar ben ik echt trots op."
Serieus aan de slag met je HRM-beleid
"Het is vooral belangrijk om op tijd in gesprek te gaan met de schoolleiders en de schoolbesturen, daar zijn we achter gekomen. Zo kun je op tijd nagaan waar de mogelijke plekken zijn, waar de behoefte van de schoolbesturen ligt en waar er vacatures komen," zo vertelt Mandy. Marius sluit hierbij aan: "Scholen moeten serieus aan de slag met hun HRM-beleid. Het product van je school bestaat uit kneitergoede docenten. Probeer eerder te zien aankomen wat er gaat gebeuren, kijk hoe je secties eruitzien. Zo kun je eerder anticiperen op pensionering en uitval. Door je HRM-beleid beter neer te zetten, kun je uiteindelijk kosten besparen." Mandy geeft nog een tip: "Ga na wat de voorwaarden zijn van de hogescholen en universiteiten waar je mee samenwerkt. Zo stellen alle tweedegraadsopleidingen dezelfde eisen: kandidaten moeten op tijd een assessment en portfolio maken om te kunnen starten met de opleiding. Daar zit een lange doorlooptijd in. Gemiddeld genomen kan de kandidaat een half jaar nadat hij of zij gestart is met lesgeven met de opleiding beginnen."
Tips en advies voor andere regio’s
Mandy vertelt: "Ik zou anderen echt adviseren ook een regionaal loket te organiseren waar alle kennis ligt. Denk aan al je gesprekken op verjaardagen, het sportveld, met buurtgenoten en zelfs collega’s binnen de school. Stel je praat met mensen die interesse hebben in het onderwijs. Je wil ze dan allemaal kunnen doorverwijzen naar een centraal punt waar ze informatie en begeleiding krijgen. Dus dat iedereen die iemand spreekt met interesse in het onderwijs diegene direct naar een centraal punt kan doorverwijzen." Harry vult aan: "Werk gericht, houd mensen goed vast! Je moet ze persoonlijk blijven benaderen en coachen zodat ze de stap durven te wagen. Geef het vertrouwen aan de school en de nieuwe collega dat diegene goed wordt opgeleid. Dat HR-mensen en de regio elkaar goed weten te vinden en elkaar kunnen ontmoeten via een netwerk. Ook ben ik van mening dat bestuurders hun particuliere overwegingen aan de kant moeten zetten en meer moeten gaan letten op het gezamenlijke belang van de regio. Als bestuurder moet je je maatschappelijke verantwoordelijkheid binnen de regio laten prevaleren."
Bekijk ook het factsheet.
