“Aan de voorkant van het voortgezet onderwijs wordt van alles geregeld voor zij- instromers, overstappers en studenten, maar aan de achterkant laten we de deur wagenwijd openstaan”, zegt Bert de Weerd, directeur en dagelijks bestuurder van scholengemeenschap Panta Rhei in Amstelveen. Om uitval van zittend personeel te voorkomen, zoekt De Weerd onder andere met een vitaliteitscan verbinding met zijn medewerkers.
“In de klas zie je vaak dat er veel energie gaat naar probleemgevallen waardoor de leerlingen die geen aandacht opeisen, tekort worden gedaan. En dat zie je eigenlijk ook terug in het personeelsbeleid van veel scholen”, meent De Weerd. Hij is sinds 10 jaar directeur en bestuursvoorzitter van Panta Rhei, een brede VMBO-school met 120 man personeel en 800 leerlingen. “Veel van onze leerlingen hebben een leerwegondersteunend pakket en dat vraagt de nodige inzet van de medewerkers. De kerntaak van scholen is goed onderwijs, dus wordt er over het algemeen veel geïnvesteerd in het primaire proces en minder in personeelszorg. Ik ben er juist van overtuigd dat veel aandacht aan je personeel zich vertaalt in betere onderwijsresultaten. Vooral in grootstedelijke scholengemeenschappen is het vak van docent zwaar en dat dreigt zich te vertalen in uitval. Wij ontwikkelen daarom allerlei initiatieven om onze personeelszorg naar een hoger niveau te tillen; zo toetsen we ons beleid met de Denktank Personeel en hebben we een jaarlijks terugkerend medewerkersonderzoek ingesteld.”
Bestendig beleid
Het Panta Rhei maakte drie jaar geleden kennis met de vitaliteitscan toen er vanuit de overheid geld vrijkwam om dreigend personeelstekort op te vangen in knelpuntregio’s. Op diverse scholen werd een vitaliteitscan voor oudere docenten ingezet. De Weerd: ”Als er op scholen aandacht is voor personeel en arbo, dan is dat vaak wat hyperig. Er komt een project voorbij, scholen pakken dat tijdelijk op en daarna verwateren de goede bedoelingen weer. Ik heb ervoor gekozen om de vitaliteitscan bestendig in te zetten en te verankeren in ons personeelsbeleid. Het belangrijkste is dat er concrete actie uit voortkomt.” De Weerd vroeg Gerard van Bruggen, oud-hoofd van de HR-afdeling van een grote scholengemeenschap, om het project te coördineren en verlengde het contract met psychologe Monique van Limpt van Van Limpt & Co/Habilis om de gesprekken te begeleiden.
Eigen verantwoordelijkheid
Psychologe Monique van Limpt: “Het idee is dat alle medewerkers van de school eens in de zes jaar een vitaliteitscan krijgen. Dat houdt in dat ze een uur met mij in gesprek gaan. Zo’n gesprek kan gaan over de verhouding tussen werk en privé, over loopbaanverwachtingen of over technische zaken die veranderd kunnen worden om het werk prettiger te maken. De inhoud van het gesprek is vrij en altijd privé, maar het is wel de bedoeling dat de medewerkers met hun teamleider in gesprek gaan over de uitkomsten ervan. Je moet dus actief aan de gang en je eigen verantwoordelijkheid nemen in de uitkomst van de scan. Na een jaar kunnen de medewerkers die uitkomst met mij evalueren.” Volgens Van Limpt is het Panta Rhei een school met een typische familiecultuur. “De mensen die er werken voelen zich prettig en er is veel onderling contact. Bert de Weerd speelt daar een sleutelrol in; hij werkt en leeft vanuit het motto ‘mensen zijn mijn kapitaal’ en is bereid daarin te investeren. En dat leidt naar mijn mening tot concrete resultaten. Die zijn misschien niet direct meetbaar, maar ik loop nu wat jaren mee in de organisatie en het valt me op dat de medewerkers van deze school lekkerder in hun vel zitten. Bovendien is er meer structuur en is de sfeer veel opener geworden.”
Concrete actie
Van Limpt geeft aan dat de meeste docenten graag meewerken met de vitaliteitscan. “Het eerste jaar vreesden enkelen wel voor hun privacy of ze dachten dat ze iets verkeerd hadden gedaan als ze voor een gesprek werden uitgenodigd. Inmiddels is het tij gekeerd en komen mensen ook met heel concrete vragen naar zo’n gesprek toe. Vertrouwen in mijn rol binnen het geheel is heel belangrijk, mensen moeten open kunnen zijn. Ik blijf dan ook benadrukken dat de resultaten van de vitaliteitscan vertrouwelijk zijn, dat valt ook onder mijn beroepscode. Tegelijkertijd wil je wel wat met de resultaten doen. Daarom hebben we de terugkoppeling naar de teamleiders verplicht gesteld. Teamleiders zijn overigens niet gewend om te coachen op het gebied van personeelszorg. Daarom stuur ik in dit proces op de dialoog; het doel van het gesprek is meer aandacht voor elkaar en concrete actie.” De Weerd hierover: ”Medewerkers in het onderwijs gaan ongemakkelijke horizontale gesprekken graag uit de weg, terwijl ze die gesprekken wel met leerlingen en ouders voeren. De vitaliteitscan zorgt ervoor dat docenten, maar ook het bestuur en de teamleiders, eerder geneigd zijn van hun eiland af te komen en meer gaan nadenken over hun eigen functioneren.”
Veilig en gewaardeerd
De Weerd wil met de inzet van de vitaliteitscan het welbevinden van zijn medewerkers én de professionaliteit van zijn school vergroten. “Je moet als bestuurder wel gefocust blijven op de bestendigheid van deze gesprekken, dus je moet loskomen van de ‘waanzin van de dag’.” De directeur van het Panta Rhei zou zeker meer scholen aanraden om een vitaliteitscan in te voeren: “Als je ruggenspraak zoekt van je medewerkers en ze mee laat beslissen over het beleid, voelen zij zich gehoord, veilig en gewaardeerd. Met als uiteindelijk resultaat minder uitval en beter onderwijs.”
Schoolvoorbeeld Verbinding zoeken met de vitaliteitscan
Meer weten omtrent de organisatie van dit project door Panta Rhei?
In het schoolvoorbeeld Verbinding zoeken met de vitaliteitscan in de Arbocatalogus-VO vindt u tips en aandachtspunten. Lees verder >>