Met de banenafspraak heeft de sector voortgezet onderwijs de opdracht gekregen om werkgelegenheid te creëren voor werknemers met een afstand tot de arbeidsmarkt. Achterhoek VO, het bestuur van 12 middelbare scholen in de Achterhoek, is al een aantal jaren voortvarend met de invulling van deze banen aan de slag. ”We omarmen dit idee volledig.”
De banenafspraak is opgenomen in het Sociaal Akkoord. Voor het voortgezet onderwijs betekent dit concreet dat de sector in zijn geheel voor het eind van 2023 in totaal 2.640 extra banen moet hebben gecreëerd. De tussentijdse doelen zijn: 997 extra banen eind 2016 en 1.320 extra banen eind 2018.
Kartrekkers
Achterhoek VO beheert 12 middelbare scholen in de regio Achterhoek en is daarmee de grootste instelling voor het voorgezet onderwijs in deze streek. De scholen tellen bijna 1.700 medewerkers en ruim 14.000 leerlingen. De banenafspraak kwam in 2015 voor het eerst op de vergadertafel terecht in de jaaropdracht van P&O. Achterhoek VO werkt decentraal; elke school heeft zijn eigen P&O-adviseur en de beleidsgroep P&O ontwikkelt het bovenschoolse P&O-beleid. Toen de wetgeving voor de banenafspraak intrad, is er een werkgroep Participatiewet geformeerd. “Deze werkgroep verzorgt het beleid en de notities omtrent de banenafspraak”, zegt Angelique Olden, Adviseur (B)WW van het bestuursbureau Achterhoek VO en deelnemer van de beleidsgroep. Samen met Nicolette Boekhorst, P&O-adviseur van het Metzo College, is zij de kartrekker in dit traject.
Duidelijk beeld
“Zodra dit onderwerp ter sprake kwam in het centrale P&O-overleg, hebben Angelique en ik gezegd dat we dit graag op willen pikken. We omarmen het idee van de banenafspraak volledig en willen als P&O-adviseurs graag meedenken met de mogelijkheden”, zegt Nicolette Boekhorst. “We hebben zelf ook praktijkscholen en deze leerlingen vallen later wellicht ook onder de doelgroep voor de banenafspraak. Dus het onderwerp gaat ons aan het hart.” Angelique Olden: “We hebben affiniteit met dit onderwerp en willen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt graag bij onze scholengemeenschappen betrekken. Vanaf het begin zijn we dus heel voortvarend en met groot enthousiasme met dit traject aan de slag gegaan.” Angelique vertelt dat ze koers hebben gezet op een toegevoegd artikel over de banenafspraak in de CAO VO van 2014-2015 die bindend was verklaard. “Het voortgezet onderwijs zou dat jaar als gehele sector 317 banen van 25,5 uur moeten creëren voor de ‘doelgroepers’. In het sectoroverleg was afgesproken dat ieder zijn deel nam. En als we de verdeelsleutel naar grootte toepasten en we rekenden vooruit naar 2016 en 2017, betekende dat dat Achterhoek VO in 2015 ongeveer 6.900 uur in moest vullen. We hebben die gegevens in spreadsheets uitgewerkt waarmee we heel duidelijk in beeld hadden welke groei in uren er per jaar stichtingbreed verwacht werd. Binnen Achterhoek VO creëren we geen banen, maar zoeken we naar mogelijkheden binnen reguliere vacatures. Op die manier hebben we de uren ruim gehaald, we vulden 35.000 uur in ofwel 27 doelgroepbanen.”
Uren vrijmaken
Achterhoek VO zet de doelgroepers bijvoorbeeld in bij de horeca, catering, groenvoorziening en de toezichthouders. Enkelen vervullen licht administratief of onderwijsondersteunende taken. “Om het aantal uren te behalen, zijn we creatief te werk gegaan en hebben we ook taken in nieuwe vacatures aangepast zodat deze door een doelgroeper ingevuld konden worden. Op die manier hebben we een vacature voor een conciërge zo aangepast dat iemand met een lichamelijke beperking dit kon vervullen”, vertelt Boekhorst. Olden vult aan: “De kansen die we nog onbenut laten, liggen bij de schoonmaakbranche. Zij zetten ook doelgroepers in om bij onze scholen schoon te maken, deze tellen echter nu mee bij de marktsector omdat er sprake is van inkoop van diensten1. Het zou het onderzoeken waard zijn om te kijken of deze mensen op detacheringsbasis bij ons kunnen werken. In het contract met de schoonmaakbedrijven staat opgenomen dat er een x-aantal doelgroepers werkzaam is op de scholen. Indirect werken we dus ook mee aan werk voor doelgroepers die vallen onder de marktsector.”
Beleidsarm
‘Welke functies en taken hebben we die geschikt zijn en hoe gaan we groeien’, dat is het uitgangspunt waarmee de werkgroep te werk ging. Olden: “We hebben dit per school berekend waardoor ieder op hun eigen locatie aan de slag kon. Dankzij de centrale afspraken die lokaal worden uitgevoerd, konden we de banenafspraak beleidsarm invullen. Er is een duidelijke structuur, we tellen gaandeweg de uren en waken ervoor dat de invulling daarvan eerlijk wordt verdeeld. Zo hebben we heel duidelijk in beeld welke medewerker waar zit en welke uren hij of zij invult. Dat werkt uitstekend en onder de streep kwamen we prima uit.”
Quotumheffing
Omdat niet alle werkgevers en overheden hun doelstelling voor de banenafspraak in 2016 hadden behaald, heeft het miniserie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) vorig jaar een quotumheffing ingevoerd. Dit houdt in dat werkgevers die het vastgestelde aantal uren uit de banenafspraak niet halen, een boete krijgen. De urentelling in de quotumheffing verschilt volgens Olden en Boekhorst echter beduidend van de oorspronkelijke berekening die in de cao van 2015 stond. Olden: “De 317 uren waar wij in het begin van ons traject vanuit gingen, bleken ineens niet voldoende. Wij hebben daarom direct hulptroepen ingeschakeld en aan de bel getrokken bij het regionale adviesloket en alle andere betrokken instanties. Omdat we de banenafspraak van meet af aan heel voortvarend hebben aangepakt, blijken we een voorloper te zijn en kon men onze vragen niet altijd beantwoorden. Ondanks onze inzet, hangt ons dus een boete boven het hoofd. Desondanks staan wij - en het bestuur met ons - achter de manier waarop we het traject hebben ingevuld. Onze oorspronkelijke telling klopt en de manier waarop we het aanvliegen is ook correct. Wat we eerlijk gezegd missen, is heldere communicatie en de juiste begeleiding vanuit de overheid.”
Rekentool
De rekentool die Voion heeft geïntroduceerd, biedt volgens Olden en Boekhorst veel duidelijkheid over het aantal in te vullen uren voor de banenafspraak. “Deze tool maakt op een eenvoudige manier op sectorniveau duidelijk hoeveel uren je als werkgever in moet vullen volgens de banenafspraak. Dat neemt echter niet weg dat we de achterstand die we nu hebben, niet meer kunnen inhalen. De nieuwe telling die voortkwam uit de quotumheffing heeft ons echt overvallen. De telling bleek achteraf wel te zijn gecommuniceerd door de staatsecretaris aan de Tweede Kamer, maar daar heb je in de praktijk geen weet van”, zegt Boekhorst. Olden: “We hebben op alle mogelijke manieren gekeken hoe we meer mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in konden zetten. We hebben ook in de aanbestedingsovereenkomsten gekeken of we daar nog meer doelgroepers in konden huren, maar de coördinator inkoop liet ons weten dat het openbreken van de contracten ons nog meer kost dan de boete die ons boven het hoofd hangt. Linksom of rechtsom gaat het Achterhoek VO geld kosten.”
Krimpregio
De hamvraag die Olden en Broekhorst stellen, is of het aantal uren van de banenafspraak wel reëel is voor het voortgezet onderwijs, zeker in een krimpregio. Olden: “De Achterhoek staat bekend als een krimpregio; Limburg ging ons in deze ontwikkelingen al voor. We krijgen dus steeds minder leerlingen in de scholen en proberen dat op te vangen met natuurlijk verloop en strategische personeelsplanning. Bovendien: Achterhoek VO kent maar 10% OOP-functies omdat we zoveel mogelijk willen investeren in het onderwijs. 90 procent van ons werknemersbestand is docent en maar 10 procent bestaat uit ondersteunende functies. Een deel van die ondersteunende functies vraagt ook een hbo-opleiding of hoger. Daar zit nauwelijks ruimte voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. We kunnen ook geen nieuwe banen creëren terwijl we aan de andere kant de krimp opvangen en de klassen groter moeten maken.” Boekhorst is van mening dat ook scholen die een hoger percentage ondersteunende functies hebben, maar moeizaam aan het aantal uren voor de banenafspraak zullen komen. “Scholen hebben nu eenmaal minder werkgelegenheid voor doelgroepers dan bedrijven met een lopende band of andere fysieke taken.” Olden en Boekhorst besluiten hun verhaal met de vraag of het misschien een goed idee is dat werkgeversorganisaties een geluid richting politiek geven dat het voor het voortgezet onderwijs bijna onmogelijk is om aan quotumregeling te voldoen. “Het is echt geen kwestie van onwil”, benadrukken ze, “we willen graag aan de banenafspraak voldoen en staan vierkant achter de doelstelling. Maar wellicht schiet het op deze manier zijn doel voorbij.”
1 Noot van redactie: Op 7 september heeft Staatsecretaris Van Ark een brief geschreven aan de Tweede Kamer waarin ze schrijft dat ze het mogelijk wil maken dat banen via inkoop van diensten meetellen bij de inkopende werkgever. Lees het nieuwsbericht.